Mámleketimiz ǵárezsizlikke eriskeniniń dáslepki jıllarından baslap bala huqıqların támiyinlew birinshi orında turdı. Ózbekstan Respublikası ratifikatsiya etken dáslepki konvensiyalardan biri – bul Bala huqıqları tuwrısındaǵı konvensiya edi. Usı konvensiya insaniyat tariyxında balalar huqıqları tarawındaǵı dáslepki májburiy xalıq aralıq huqıqıy shártnama bolıp, Bala huqıqları boyınsha umumjahan Konstitusiyası atı menen tán alındı. Konvensiya balalarǵa hár qanday formadaǵı ayawsız qatnasıqtı, ekpluatatsiyanı hám kemsitiwdi qadaǵan etedi. Ózbekstan usı konvensiya menen belgilengen barlıq xalıq aralıq standartlardı óz milliy nızamshılıǵına engizdi, balalar miynetin saplastırıw boyınsha barlıq xalıq aralıq shártnamalarǵa qosıldı. 2008-jılda “Bala huqıqları kepillikleri tuwrısında”gi Nızam qabıllandı. Eń kishi jas tuwrısındaǵı hám Balalar miynetiniń eń jaman formaların saplastırıw hám qadaǵan etiwge tiyisli zárur sharalar tuwrısındaǵı xalıq aralıq shártnamalar ratifikatsiya etildi.
Shavkat Mirziyayev Ózbekstan Prezidenti lawazımına saylaǵanınan keyin májburiy hám balalar miynetiniń hár qanday formalarına qarsı gúresiw mámlekettiń eń ústin turatuǵın wazıypalarınan birine aylandı. Xalqınıń 40 payızın balalar quraǵan Ózbekstan ushın bul wazıypa principial áhmiyetke iye edi. Prezidentimiz 2017-jılda BMT Bas Assambleyasınıń 72-sessiyasında Ózbekstanda májburiy hám balalar miynetiniń hár qanday formaların saplastırıw tuwrısında aytdı. Sonıń menen birge, 2021-jıl BMT Insan huqıqları boyınsha keńesiniń 46 –sessiyasında da májburiy hám balalar miynetin saplastırıw haqqında da aytıp ótdi.
Konstituciyamızda balanıń sawlıgına, qawipsizligine, fizikalıq, intellektual, psixik rawajlanıwına jáne onıń tálim alıwına qáwip salatuǵın hár qanday májburiy miynettiń qadaǵan etnishi keleshek rawajlanıwına da júda úlken úles qosadı.
Balalarǵa 16 jastan islewge ruxsat beriledi. Bunda jumıs islew waqtı háptesine 36 saattan aspawı tiyis. Bala 15 jastan da islew múmkin. Biraq bunıń da óz shegaraları bar. Mısalı, 15 jastan 16 jasǵa shekemgi balalar ata-analarınıń jazba razılıǵı menen mádeniy tamasha ilajlarında, dóretiwshilik processlerde miynet etiwi múmkin.
Biraq onıń qandaylıǵı, yaǵnıy awır yamasa jeńil miynetligine álbette itibar qaratıwımız kerek. Mısalı, balanıń qáwipli jumıslarda islewi qadaǵan etiledi. Búgingi kúnde 18 jasqa deyingi, jas óspirim balalardıń qáwipli jumıslarda islewin qadaǵan etiw boyınsha 8 mińnen aslam dizim tastıyıqlanǵan. Mısalı, awır jumıslarǵa júk kóteriw menen baylanıslı jumıslar kiredi.
Qońırat rayonı yuridikalıq xızmet
korsetiw orayı bas yuriskonsulti
M.K.Seytbayeva