ЖДСС шѳлкеминиң мағлыўматына қарағанда, физикалық активлик ҳәмде аўкатланыў норма ҳәм қағыйдаларына әмел қылмаслық, қурамында дуз,қант, май муғдары кѳп болған аўкат ҳәм кондитер ѳнимлерин нормадан артық қабыл қылыў, сондай-ақ жетерли дәрежеде витамин ҳәм минераллар қабыл қылмаслық ақыбетинде жасларда ѳсиўден ҳәм ақылый раўажланыўдан арқада қалыў, жасы үлкен инсанларда болса журек-қан тамыр, атереосклероз, эндокрин ҳәм қәўипли ѳспе сыяқлы инсанның ерте ѳлимине алып келиўши кеселликлердиң раўажланыўына себеп болады.
Азық-аўқат ѳнимлериниң қәўипсизлиги дегенде, азық-аўқат ѳнимлериниң дурыс сақланыўы, тутыныўшыға сапасы ҳәм сыпатын сақлаған ҳалда жеткерип берилиўи түсиниледи. Сапалы ҳәм қәўипсиз аўқатланыў бул ҳәр бир инсанның витамин ҳәм минералларға бай мийўе ҳәм палыз ѳнимлерин қабыл етиўи ҳәм дурыс ўақтында аўқатланыўы болып есапланады. Тез таярланыўшы аўқат ѳнимлери, қурамында ҳәр қыйлы бояўлар болган кондитер ѳнимлери ҳәм газли ишимликлер инсән саламатлығы ушын зыянлы болып, семизлик, жүрек-қан тамыр, эндокрин системасы кеселликлерине ҳәм инсан ѳмириниң қысқарыўына алып келеди.
Алымлардың пикиринше, саламат ҳәм қәўипсиз аўқатланыў принцплери жүрек қан-тамыр кеселликлери бойынша ѳлимниң – 25 % ге, ѳспе кеселлиги бойынша – 20-30 % ге, қант кеселлиги бойынша – 50% қысқартырар екен.
Егер аўқатланыў дурыс шѳлкемлестирилсе, организм зәрур витамин ҳәм минераллар менен тәмийинлеп турылса, ҳәмде спорт пенен шуғылланса инсанлар анемия, алкоголизм, тис тѳгилиўи, буўынлар ҳәм суйек кеселликлеринен путкиллей қутылган болар еды.
Дузды кунине 6 граммнан артық қабыл қылыў, қан басымының кѳтерилиўине алып келеди, санаатта ислеў, берилген ѳнимлердиң 50-60%де дуз болады. Аўқаттын дузын бәлент қылып қабыл кылыўшылар, уй шәрәятында аўқатка және дуз қосады. Уй шәраятында дуз қосыўды имкәни барынша кемейтиў керек. Дузланған ашшы затларды қабыл қылмаў керек, себеби бул ѳнимлер қан басымының кѳтерилиўине, буйрек кеселликлерине алып келеди. Сап қант бир күнде 50 граммдан аспаўы керек.
Майлы аўқатларды биринши нәўбетте, ҳайўанлар иш майы, кем жеў арқалы, холестеринди шеклеў, жүрек-қан тамыр атереосклерозы, бас мий кеселлиги, жуўан ишек ѳспе кеселлиги, семириў, гипертонияның алдын алған боламыз.
П. Даўлетбаева
П. Даўлетбаева
Қоңырат районы санитария
эпидемиологиялық тынышлығы
ҳəм жəмийет саламатлығы бѳлими
санитария шыпакери