Korrupciya – terminine bir qansha yuridikalıq ádebiyatlarda-bul jámiyetti túrli jollar menen qısqıǵa alıwshı qorqınıshlı illet ekenligi, ol demokratiya hám nızam ústinligi tiykarların ıdıratıp jiberetuǵınlıǵın, insan huqıqları buzılıwına alıp keletuǵınlıǵın, insan ómiriniń sapası jamanlasıwına hám de adamlar qáwipsiziligine qáwip salatuǵın shólkemlesken jınayatshılıq, terrorizm hám basqa hádiyselerdiń payda bolıp, rawajlanıwı ushın sharayat jaratıp beretuǵınlıǵı haqqında aytıp ótilgen.
Кorrupciya – latın tilinen alınǵan «sorruptio» sózinen alınǵan bolıp – buzıw, aynıw, paraǵa satılıw degen mánisti ańlatadı.
Korrupciya tek ǵana jınayat huqıqınıń yamasa jınayat processiniń mashqalası emes, bálki korrupciya quramalı siyasiy, ekonomikalıq hám ádep ikramlılıq mazmunǵa iye bolǵan keń kólemli transmilliy jınayat bolıp esaplanadı. Sebebi bul jınayat shegara tańlap otırmaydı. Ilimpazlardıń izertlewinshe bul jınayat mámleketlerdiń úlken hám kishi, rawajlanǵan hámde kámbaǵal bolıwına qaramastan, bárshe mámleketlerde ushıraydı.
Korrupciya ekonomikalıq kórsetkishlerdiń páseyip ketiwine eń tiykarǵı sebeplerinen biri bolıp, kámbaǵallıq dárejesin artıwı hám ol mámlekettiń rawajlanıwın támiynlew ushın eń úlken tosıq bolıp esaplanadı.
Korrupciya – bul mámleketlik wazıypanı orınlawshı lawzımlı shaxstıń yaki juwapker lawazımlı shaxstıń óz iyelep turǵan lawazımı hám lawazımı menen baylanıslı abıroyınan, múmkinshiliginen jeke baylıq arttırıw maqsetinde, dámegóylik niyetinde bir shaxstıń yaki bir topar shaxslardıń mápin gózlep hákimiyatqa zıyan keltiriwi menen baylanıslı jámiyetke qáwipli qılmıs bolıp esaplanadı.
Korrupciya jınayatların júzege keltiriwshi shárt-sharayatlar-bular atqarıw hákimiyatı sistemasınıń kemshiligi menen, nızamshılıq texnikasındaǵı kemshilik penen, jámiyette insanlardıń huqıqıy mádeniyatınıń pásligi, sonday-aq, huqıq qorǵaw uyımlarında korrupciya mashqalası menen gúresiwdiń hálsizligi menen baylanıslı.
Ózbekstan Respublikası Jınayat huqıqında korrupciya degende shólkemlesken jınayatshılıq, para alıw, para beriw hám para alıw beriwde dáldalshılıq etiw, sonday-aq, xızmetkerdi para berip ózine qaratıp alıw túrindegi jınayatlar kórsetilgen.
Bulardıń ishinde eń kóp ámeliyatta ushırasatuǵını paraxorlıq jınayatları yaǵnıy, JK 210-statya para alıw, 211- statya para beriw, 212- statya para alıw-beriwde dáldalshılıq qılıw, 213- statya xızmetshini para esesine awdırıw jınayatları esaplanadı.
Bulardan basqa jáne lawazımlı shaxslardıń jınayatı menen baylanıslı bir neshe statyalarda juwapkershilik kórsetilgen. Bular JK 205- statya Hákimiyat yaki lawazım wákilliginen paydalanıw, JK 206-st. hákimiyat yaki lawazım wákilligi shegerasınan shetke shıǵıw, JK 207- statya lawazımına biyparwalıq penen qaraw, JK 208- statya hákimiyat háreketsizligi hám JK 209- statya lawazım jalǵanlılıǵı bolıp esaplanadı.
Paraxorlıq jınayatlarınıń sankciyasında JK 210- statya 1-bólimi boyınsha en kem is haqınıń 50 esesinen 100 esesine shekem muǵdarda jariyma, belgili huqıqtan ayırǵan halda 5 jılǵa shekem erkinen ayırıw jazası, 2-bóliminde 5 dan 10 jılǵa deyin, 3-bóliminde 10 dan 15 jılǵa deyin erkinen ayırıw jazası nazerde tutılǵan.
Sonday eken joqarıda atap ótilgen jaman illetlerge jol bermey mámleketimizdiń rawajlanıwına úlesimizdi qosıw ár birimizdiń wazıypamız ekenin ańlawımız tiyis.
M.K.Seytbayeva
Qońırat rayonı yuridikalıq xızmet
korsetiw orayı bas yuriskonsulti